Η Φιστικία: Το Ιστορικό Ταξίδι

Προέλευση της Φιστικιάς:

Ο τόπος καταγωγής της φιστικιάς παρέμενε άγνωστος μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, όταν Ευρωπαίοι βοτανολόγοι που επισκέφτηκαν τη Μέση Ανατολή ανακάλυψαν καλλιέργειες φιστικιάς. Μετά από έρευνα, συμπέραναν ότι η φιστικιά προέρχεται από τη Συρία, την Τουρκία και τη Μεσοποταμία. Κατά τον 20ο αιώνα, το 1930, Ρώσοι βοτανολόγοι εντόπισαν άγριες φιστικιές σε ορεινές και πεδινές περιοχές, σχηματίζοντας έναν τύπο δασώδους στέπας σε εδάφη με πτωχή οικολογική σύνθεση.

Πρώτη Αναφορά στην Ελληνική Γλώσσα:

Η πρώτη περιγραφή της φιστικιάς στην ελληνική γλώσσα εμφανίζεται στα γραπτά του Θεόφραστου του Ερεσσίου (371-287 π.Χ.). Παρόλο που δεν επισκέφτηκε ποτέ την Ασία, περιγράφει τη φιστικιά με βάση πληροφορίες από ιστοριογράφους που ακολούθησαν τον Μέγα Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία.

Ονομασία "Πιστάκια" (Φιστίκια):

Η ονομασία "πιστάκια" (φιστίκια) δεν προήλθε από τον Θεόφραστο. Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο ήταν ο ποιητής Νίκανδρος ο Κολοφώνιος (2ος π.Χ. αιώνας). Αναφέρει ότι τα "πιστάκια" βρίσκονται στην Ινδία και μοιάζουν με αμύγδαλα, προστατεύοντας από νύγματα σκορπιού. Η λέξη "πιστάκια" προέρχεται από την αρχαία περσική λέξη "πίστα," που σημαίνει φιστίκι ή φιστικιά.

Η Φιστικιά στην Ελλάδα:

Σχετικά με τη φιστικιά στην Ελλάδα, δεν υπήρχαν αναφορές μέχρι τον 19ο αιώνα. Ο βιοεπιστήμονας Bory de Saint Vincent αναφέρει το 1856 ότι παρατηρήθηκαν φιστικιές στη Ζάκυνθο. Το πρώτο οργανωμένο δενδροκομείο φιστικιάς ιδρύθηκε από τον εισαγωγέα σοκολάτας Δ. Παυλίδη στο κτήμα του στο Ν. Ψυχικό το 1856. Ο διευθυντής του Δενδροκομείου (Βοτανικός) το 1869 άρχισε να πολλαπλασιάζει τη φιστικιά. Ο διάδοχος του Γεννάδιος (1882) συνέχισε το έργο του.

Αίγινα: Το "Φιστίκι Αιγίνης" ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ)

Το 1994 πραγματοποιήθηκε η προσθήκη του "Φιστικιού Αίγινης" στα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Ο θεσμός των προϊόντων ΠΟΠ αντιπροσωπεύει μια απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με στόχο την προστασία ονομαστών προϊόντων που προέρχονται από συγκεκριμένη περιοχή, προκειμένου να αντιμετωπίζεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός.

Αίγινα, ο Πρώτος Φιστικιώνας:

Πριν από 200 χρόνια, οι αγριοφιστικιές ήταν διάσπαρτες, κυρίως στη νότια πλευρά της Αίγινας. Κατά τη διάρκεια της Καποδιστριακής εποχής, ένας κτηματίας στην περιοχή Αώνη, σημερινή Περιβόλα, είχε την ιδέα να μεταφέρει τσικουδιές Μαστιχόδεντρου από τη Χίο και να τις μπολιάσει με φιστικιές.

Τις φύτεψε κοντά στη ξερολιθιά της πρόσοψης πάνω στον κυρίως δρόμο, τον πρώτο αμαξωτό δρόμο της ελεύθερης Ελλάδας, τη σημερινή λεωφόρο Ιωάννου Καποδίστρια, ώστε να τις θαυμάζουν οι περαστικοί. Μόλις δύο ήταν όλες και όλες.

Μια από αυτές επιβιώνει ακόμη και σήμερα. Από εκεί πήρε έμπνευση ο γιατρός Νικόλαος Περόγλου, ο οποίος συστημάτωσε την καλλιέργεια της φιστικιάς στο κτήμα του. Όσοι τον ακολούθησαν, ζήσανε, πολύ αργότερα, χρυσές εποχές κατά τη διάρκεια της Κατοχής.

Το φιστίκι τους τους παρείχε τροφή, αλλά και τη δυνατότητα να αγοράσουν άλλα κτήματα και έτσι να αυξήσουν την περιουσία τους. Κατά τη δεκαετία του 1950, το φιστίκι ήταν χρυσός. Οι αγρότες απέρριψαν τα αμπέλια τους – ροδίτες και σαββατιανά – και τα αντικατέστησαν με φιστικιές.

Λόγω του ότι η φιστικιά ευδοκιμεί ιδιαίτερα στα εδάφη και το κλίμα του νησιού, το Αιγινήτικο φιστίκι, μοναδικό σε νοστιμιά, έγινε ο πιο διάσημος κελυφωτός ξηρός καρπός της Ελλάδας.

Την τελευταία δεκαετία, κάθε Σεπτέμβρη, καθιερώθηκε το φεστιβάλ φιστικιού “Aegina Fistiki Fest”, μετά το τέλος της συγκομιδής.